Trong thời đại số hóa phát triển mạnh mẽ, không gian mạng trở thành đấu trường căng thẳng với hàng loạt mối đe dọa an ninh mạng ngày càng tinh vi. Năm 2024 và đầu năm 2025 đánh dấu sự bùng nổ của các cuộc tấn công mạng quy mô lớn, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến doanh nghiệp, tổ chức và cả cá nhân. Sự gia tăng của trí tuệ nhân tạo (AI), sự mở rộng của Internet vạn vật (IoT) và các lỗ hổng bảo mật trong hệ thống đám mây đã khiến các tổ chức trở thành mục tiêu dễ dàng của tội phạm mạng.Theo các chuyên gia, tội phạm mạng không chỉ nhắm vào tài sản tài chính mà còn khai thác thông tin cá nhân, dữ liệu doanh nghiệp và cả cơ sở hạ tầng trọng yếu. Trước tình hình này, việc nâng cao nhận thức và triển khai các biện pháp bảo vệ mạnh mẽ là điều tất yếu để đảm bảo an toàn thông tin trong kỷ nguyên số.
Những mối đe dọa an ninh mạng nổi bật
Theo báo cáo của các chuyên gia An toàn thông tin, trong năm 2024, Việt Nam đã ghi nhận 1.300 cuộc tấn công mạng lớn, bao gồm các vụ tấn công DDoS, đánh cắp dữ liệu và khai thác các lỗ hổng bảo mật phần mềm. Trong đó, 46,15% doanh nghiệp thừa nhận đã bị tấn công ít nhất một lần, thậm chí 6,77% tổ chức phải đối mặt với các cuộc tấn công liên tục.
1. Sự trỗi dậy của Ransomware
Ransomware tiếp tục là mối đe dọa đáng lo ngại, khi các nhóm tin tặc ngày càng tinh vi hơn trong việc mã hóa dữ liệu và đòi tiền chuộc. Các cuộc tấn công dạng này không chỉ nhắm vào doanh nghiệp mà còn lan rộng đến các tổ chức chính phủ, hệ thống y tế và cơ sở hạ tầng quan trọng. Tội phạm mạng đang tận dụng AI để nâng cao mức độ chính xác và quy mô của ransomware, khiến việc phát hiện và ngăn chặn trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.
Xem thêm: Tác hại của mã độc tống tiền Ransomware đối với doanh nghiệp
2. Tấn công giả mạo và lừa đảo trực tuyến
Kỹ thuật tấn công giả mạo (phishing) ngày càng tinh vi, khi kẻ xấu lợi dụng deepfake, AI và các công cụ tự động hóa để tạo ra những chiến dịch lừa đảo thuyết phục hơn. Những email giả mạo (email phishing), trang web lừa đảo hay tin nhắn độc hại đang trở thành công cụ hữu hiệu để đánh cắp thông tin cá nhân và chiếm đoạt tài khoản.
3. Lợi dụng trí tuệ nhân tạo (AI)
AI không chỉ được sử dụng để phòng thủ mà còn trở thành vũ khí nguy hiểm trong tay tội phạm mạng. Các phần mềm độc hại ứng dụng AI có thể tự động thay đổi hành vi, tránh bị phát hiện và khai thác lỗ hổng với độ chính xác cao. Hơn nữa, AI còn hỗ trợ tin tặc trong việc phân tích dữ liệu đánh cắp, tối ưu hóa các cuộc tấn công APT (Advanced Persistent Threat) và tự động hóa các chiến dịch lừa đảo quy mô lớn.
4. Các cuộc tấn công vào IoT
Sự bùng nổ của thiết bị IoT kéo theo nguy cơ gia tăng tấn công vào hệ thống này. Nhiều thiết bị thông minh như camera giám sát, hệ thống điều khiển công nghiệp và thiết bị y tế kết nối mạng không có đủ cơ chế bảo mật mạnh mẽ, trở thành điểm yếu để hacker lợi dụng.
5. Lỗ hổng bảo mật trong điện toán đám mây
Việc di chuyển dữ liệu và hệ thống lên nền tảng đám mây giúp doanh nghiệp linh hoạt hơn nhưng cũng mang lại rủi ro lớn. Nếu không được bảo vệ đúng cách, dữ liệu lưu trữ trên đám mây có thể bị tấn công, đánh cắp hoặc phá hoại, gây tổn thất nghiêm trọng cho doanh nghiệp và mất rất nhiều thời gian để khôi phục.
Nguyên nhân dẫn đến gia tăng rủi ro an ninh mạng
- Ứng dụng công nghệ mới chưa có biện pháp bảo vệ đầy đủ: AI, IoT, blockchain và các công nghệ mới đang được triển khai nhanh chóng, nhưng hệ thống bảo mật chưa theo kịp.
- Thiếu nhận thức về an toàn thông tin: Nhiều cá nhân và doanh nghiệp chưa nhận thức đầy đủ về mối nguy hiểm từ không gian mạng, dẫn đến việc bảo mật lỏng lẻo và rất dễ bị lừa và tấn công qua mạng.
- Thiếu hụt nhân lực an ninh mạng: Đội ngũ chuyên gia an ninh mạng không đủ để đáp ứng nhu cầu bảo vệ hệ thống trước các mối đe dọa ngày càng tinh vi.
- Sự phát triển của tội phạm mạng có tổ chức: Các nhóm tin tặc hoạt động chuyên nghiệp hơn, có nguồn lực tài chính mạnh và sử dụng công nghệ cao để thực hiện tấn công có chủ đích.
Giải pháp tăng cường bảo mật trước thách thức an ninh mạng
1. Tăng cường nhận thức và đào tạo an ninh mạng
Doanh nghiệp cần tổ chức các chương trình đào tạo, nâng cao nhận thức về an toàn thông tin cho nhân viên. Việc này giúp họ nhận biết các dấu hiệu của tấn công giả mạo, phishing và ransomware để có biện pháp phòng tránh kịp thời.
Xem thêm: Giải pháp nâng cao nhận thức an toàn thông tin với đào tạo mô phỏng thực tế
2. Ứng dụng AI và công nghệ tiên tiến trong bảo mật
Sử dụng AI để phát hiện và ngăn chặn các cuộc tấn công sớm hơn, đồng thời triển khai các công nghệ bảo mật tiên tiến như Zero Trust để kiểm soát truy cập tốt hơn.
3. Phát triển chiến lược bảo mật đa lớp
- Mã hóa dữ liệu quan trọng để tránh rò rỉ thông tin.
- Sử dụng tường lửa, phần mềm diệt virus và hệ thống phát hiện xâm nhập (IDS/IPS).
- Định kỳ kiểm tra bảo mật hệ thống và cập nhật các bản vá lỗ hổng.
4. Quản lý và bảo mật thiết bị IoT
Doanh nghiệp và cá nhân cần thiết lập các biện pháp bảo mật mạnh mẽ cho thiết bị IoT, như thay đổi mật khẩu mặc định, cập nhật firmware thường xuyên và hạn chế truy cập từ xa.
5. Hợp tác và chia sẻ thông tin về an ninh mạng
Các tổ chức cần hợp tác với các đơn vị an ninh mạng, chính phủ và doanh nghiệp khác để chia sẻ thông tin về mối đe dọa, xu hướng tấn công và phương pháp phòng vệ hiệu quả.
Xem thêm: 5 Lý do vì sao doanh nghiệp cần lựa chọn đơn vị bảo mật uy tín
6. Tuân thủ các tiêu chuẩn và quy định bảo mật
Áp dụng các tiêu chuẩn bảo mật quốc tế như ISO 27001, NIST Cybersecurity Framework giúp doanh nghiệp đảm bảo hệ thống được bảo vệ theo những nguyên tắc chặt chẽ.
Trong bối cảnh các cuộc tấn công mạng ngày càng tinh vi, việc nâng cao ý thức bảo mật và áp dụng các giải pháp công nghệ hiện đại là điều tất yếu. Doanh nghiệp và tổ chức cần chủ động đầu tư vào an ninh mạng để bảo vệ tài sản số và duy trì sự ổn định trong môi trường kỹ thuật số đầy biến động. Việc phòng ngừa hiệu quả không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro mà còn tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững trong tương lai.